Hidrokarbon Rezervuar Araştırmalarıby Emre Kıbrıs

Ülkemizde Petrol araştırma faaliyetlerine yönelik olarak; Hidrokarbon Rezervuar Araştırmaları, Petrol Rezervuar karakterlerinin belirlenmesi, Kil analizleri, Kuyu Loglarının Sismik yorumlamaları, Karot ve kırıntı örnekleriyle yeraltı jeolojisi ve hidrokarbon araştırmaları, Kırıntılı ve karbonat diyajenezi ile petrol aramaları arasındaki ilişki önem taşımaktadır.

Numunelerin mineralojik bileşimler, tüm kaya ve kil fraksiyonu çekimleri (normal, etilen glikollü ve fırınlanmış olarak) yapılarak belirlenir.

Kumtaşlarında poroziteli alanları belirlemeye yönelik olarak mavi reçine (epoksi) analizi, mineral ve porozite yüzdesini belirlemeye yönelik olarak model analiz yapılır. Otijenik kil minerallerini belirlemeye yönelik olarak X Ray Difraktometre (Tüm kayaç ve ayrıntılı kil analizi) yapılır. Numunelerin sahip oldu mineral yüzdeleri tablo şeklinde ortaya konulur.

 

Minerallerin morfolojik özelliklerini inceleyebilmek için,  Kil minerallerinin morfolojisi ve nokta kimyasal element analizlerini belirlemek amacıyla taramalı elektron mikroskopu (SEM) ve enerji dağılımlı spektrometre (EDS) cihazları kullanılır.

 

Kil minerallerinin kimyasal bileşimini belirlemeye yönelik olarak kantitatif element analizi  yapılır.

Kullanılan bir başka bir metot da Nükleer Magnetik Rezonans (NMR)’ dır. NMR analizi ile özellikle hidrokarbon aramaları için önem arz eden smektit illit türü killerin yapıları daha kesin olarak belirlenir.

Literatürde, killerin kimyasal özelliklerinin tespit edilmesi üzerine yapılan birçok çalışma mevcut olup çok değişik yöntemler kullanılmaktadır. Bu konuda günümüzde en fazla kullanılan yöntemlerden biri FTIR spektroskopisi (Fourier dönüşümlü kızılötesi ışın spektroskopisi)’dir. Kil örneklerinin kimyasal analizlerinin yapılmasıyla, kil örneklerinde olduğu tespit edilen minerallerin hangi fonksiyonel gruplarını içerdiği de FTIR spektrumlarından saptanmakta ve yapıların bağ şekilleri hakkında bilgiler edinilmektedir. Dünyanın farklı alanlarında yapılmış olan bazı çalışmalarda şeyllerde organik maddenin var olduğundan ve FTIR’ın hidrokarbon varlığını ve şeyl örneğinde mineral tiplerini belirlemek için kullanılabileceğinden bahsedilmiştir. Kil örneklerinin yapısı, kimyası ve hidrokarbon varlığı ATR tekniğini kullanarak FTIR ile belirlenir.

Yine killer üzerinde  analizi yapılmıştır. Bu analiz aracılığıyla killerin tabakalanma yapılarının belirlenmesi, kil minerallerinin ve organik maddenin hangi fonksiyonel grupları içerdiği, yapıların bağ şekilleri hassas bir şekilde saptanmıştır. Organik örneklerin kimyasal kökenini ve kumtaşı-şeyl örneklerinde otojenik kil tipini belirlemek için kullanılır.

Tüm bu analizler kil tipleri ayrıntılı olarak saptanarak hidrokarbon üretimine olan etkileri belirlenir ve analizler sonucunda elde edilen veriler porozite ve permeabilite özellikleriyle birlikte yorumlanarak Rezervuar araştırmalarına ışık tutacak sonuçlar elde edilir.